Buskruit en Sauerkraut in de Zwarte Doos

Het Stadsarchief en de Dienst Stadsarcheologie hebben hun nieuwe hoofdkwartier, de Zwarte Doos, uitgebouwd tot een kenniscentrum van de geschiedenis van Gent. In Buskruit en Sauerkraut brengen zij voor de eerste keer een uniek overzicht van studiemateriaal over de twee Wereldoorlogen. De aandacht over deze periode neemt toe en daarmee ook de vraag naar een overzicht van bruikbaar studiemateriaal. Op 28 juni 1914 wordt Aartshertog Frans Ferdinand vermoord in Sarajevo, de gebeurtenissen volgen elkaar snel op. Op 4 augustus is Duitsland met België in oorlog en op 12 oktober rukken de Duitsers Gent binnen, de volgende dag wappert de Duitse vlag op het Stadhuis. Beide wereldoorlogen lieten hun sporen na. Naast het menselijke leed en de verwoesting van gebouwen en monumenten legt luchtfotografie nog steeds sporen van het strijdgewoel bloot. Maar de Gentenaren herdenken de oorlogsgruwel en hun doden tot op vandaag: er zijn naar schatting een 200-tal oorlogsmonumenten op Gentse bodem die elk op hun eigen manier getuigenis afleggen.

De aandacht voor deze recente periode neemt stelselmatig toe en daarmee ook de vraag naar een overzicht van bruikbaar studiemateriaal. Het boek Buskruit en Sauerkraut dat donderdag voorgesteld werd vormt een ideale versmelting van grote en kleine geschiedenis en bevat bijdragen van diverse auteurs over diverse onderwerpen. Materiële en iconografische bronnen in de stad en in de wijde omgeving, ze vinden allen een plekje in dit rijk geïllustreerde overzicht. Maar ook documenten van meer individuele aard, in de vorm van foto’s, dagboeken of brieven, krijgen ruimschoots aandacht. Denise De Weerdt verzorgt een uitgave van de brieven van de Gentse soldaat Maurice De Klerck. Hij maakte de oorlog mee in de loopgraven achter de IJzer (1914-1918). André Capiteyn bespreekt de publicatie van de oorlogsbrieven van de Duitse soldaat Herman Nohl die de Eerste Wereldoorlog in Gent doorbracht. De enorme rijkdom aan iconografische bronnen, beeldmateriaal in de meest brede zin van het woord, wordt in een gezamenlijke bijdrage toegelicht. Deze bijdrage is van de hand van Georges Antheunis, André Capiteyn en Wout De Vuyst.

Aparte aandacht gaat naar het Kriegsalbum van Gent, een unieke Duitse fotoreportage over Gent tijdens de Eerste Wereldoorlog. Stadsarcheoloog Marie Christine Laleman en Georges Antheunis brengen voor het eerst een systematisch overzicht van de materiële oorlogsbronnen in Gent en de omgeving van Gent. Stadsarchivaris Leen Charles bespreekt de oorlogsbronnen die vanuit de lokale overheid ontstonden. De stedelijke administratie en haar vele geledingen lieten tal van bronnen na. Het gebruik van de Jodenregisters wordt geïllustreerd aan de hand van de lotgevallen van de kunstenaar Simelovicius Kopelis. Privé-personen beschikken over heel wat oorlogsschatten. Soms belanden deze in een overheidsinstelling. Leen Charles overloopt de voornaamste categorieën: brieven, foto’s, dagboeken en gaat dieper in op twee Gentse oorlogsdagboeken (1914-1918). Twee kadertekstjes behandelen de straatnamen verwijzend naar de Eerste en Tweede Wereldoorlog.

Buskruit en Sauerkraut. Oorlogsbronnen in De Zwarte Doos (20ste eeuw), Gent, (Stadsarchief) 2007, 254 blz. (100-tal illustraties in kleur). Voor 15 euro te koop in De Zwarte Doos en de Stadswinkel vanaf 17 oktober 2007. Meer info over de Dienst Stadsarcheologie

Guido Van Peeterssen.